HEMOGRAM=TAM KAN SAYIMI=CBC

• Kırmızı Kapaklı Tüpler: Biyokimya testi için kullanılan tüptür. Kırmızı kapaklı tüple serumla plazmanın hızlı ayrılmasını sağlamaktadır.
• Sarı Kapaklı Tüpler: Biyokimya testi için kullanılan tüptür. Kırımızı kapaklı tüpün harcinde içerinde jel kısmı bulunmaktadır. Sarı kapaklı tüple serumla plazmanın hızlı ayrılması sağlanmaktadır.
• Mor Kapaklı Tüpler: Hemogram testi için kullanılan tüptür. Mor kapaklı tüpler hasta için tam kan sayımı istenildiğinde kullanılır.
• Mavi Kapaklı Tüpler: Koagulasyon testi için kullanılan tüptür. Kanın pıhtılaşma durumunu ölçmek için kullanılır. Barkodda INR, APTT yazabilmektedir.
• Gri Kapaklı Tüpler: Glikoz testi için kullanılan tüptür.
• Siyah Kapaklı Tüpler: Sedimantasyon testi için kullanılan tüptür. Sedimantasyon hızını gösteren bir testtir.
• Lacivert Kapaklı Tüpleri: Bakır, kurşun gibi elementleri test etmek için kullanılan tüptür.

Tüplerin bu çeşitliliğinin yanı sıra tahlillerde sıklıkla hemogram (mor kapaklı tüp), koagülasyon (mavi kapaklı tüp), biyokimya (kırmızı veya sarı kapaklı tüp) ve sedimantasyon (siyah kapaklı tüp) tüpleri kullanılmaktadır.

Kan Tüpleri Doldururken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kan tüplerini doldururken hemogram sedimantasyon ve koagülasyon tüplerinde olduğu gibi max dolum çizgisine dikkat edilmelidir.
• Hemogram ve koagülüsyon tüplerini doldurduktan sonra bir kez fazla sarsmadan alt üst etmeye dikkat edilmelidir.
• Kan tüpleri vakumlu olduğu için max alabileceği kanı kendisi çekebilmektedir. Alabildiğinden fazla kan doldurmamak gerekir.
• Kanı tüp içerisine doldururken hızlı bir şekilde boşaltıp hemoliz olmamasına dikkat edilmelidir.
• Bir kişiden birden fazla tüpe kan almak gerektiğinde öncelikle hemogram, koagülasyon ve sedimantasyon tüplerini doldurmaya dikkat edilmelidir.

HEMOGRAM = TAM KAN SAYIMI = CBC (Complete Blood Count) 

Hemogram yani tam kan sayımında kan içerisinde bulunan çeşitli hücrelerin sayıları ve oranları belirlenir. Bunlar kırmızı kan hücreleri (eritrositler, alyuvarlar, rbc), beyaz kan hücreleri (akyuvarlar, wbc) ve platelet (trombosit, plt) gibi hücrelerdir. Beyaz kan hücrelerinin nötrofil, monosit, lenfosit, eozinofil, bazofil gibi çeşitleri vardır.

Tam kan sayımında nelere bakılır?
Tam kan sayımında kan içerisinde bulunan çeşitli hücrelerin sayısı değerlendirilir.
Bunlar başlıca:

RBC DEĞERİ

RBC nedir?
RBC "red blood cell count" kelimelerinin baş harflerinden oluşmuş bir terimdir.
Red Blood Cell = Kırmızı Kan Hücresi
Tam kan sayımı (hemogram) tahlilinde kırmızı kan hücrelerinin yani alyuvarların sayısını belirtir.
(RBC = kırmızı kan hücresi = alyuvar = eritrosit)

RBC normal değerleri:
Erişkin erkekte: 4,5-6 milyon /mm3
Erişkin kadında 4,0-5,5 milyon /mm3

Kırmızı kan hücrelerinin ortalama çapı 7.5 mikromdur. Bunlar ortaları çökük (tavla taşı gibi) şekildedir.  Kan içerisinde en fazla bulunan hücreler bunlardır.


RBC YÜKSEKLİĞİ NEDENLERİ
Tam kan sayımı yani hemogram tahlilinde RBC sayısının normal değerlerin üzerinde olması kanda kırmızı kan hücrelerinin normalden fazla olduğunu gösterir.

RBC neden yükselir?
- Sigara kullananlarda
- Yüksek yerlerde oksijenin az olduğu rakımlarda yaşayanlarda
- Akciğer hastalıklarında
- Bazı kalp hastalıklarında
- Polisitemia vera
- Bazı böbrek hastalıklarında
- Hastaya fazla kan transfüzyonu yapılması
- İshal ve kusma gibi su kaybettiren durumlar
- Akciğer ödemi
- Anaflaktik şok
- Karbonmonoksit zehirlenmesi
- Kemik iliği ile ilgili hastalıklar, lösemi


RBC DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ 
Tam kan sayımı yani hemogram tahlilinde RBC sayısının normalden düşük çıkması kanda kırmızı kan hücrelerinin normalden az olduğunu gösterir. Kırmızı kan hücrelerinin normal sınırın altında olması anemi (kansızlık) olduğunu gösterir.

RBC neden düşer?
- Hemolitik anemi
- Hamilelik
- Kanama olması
- Demir eksikliği ve B12, folat eksikliği anemisi
- Kemik iliği hastalıkları, lösemi
- Bunların dışında da çeşitli sebepleri olabilir.

HGB (HB, HEMOGLOBİN)

Hemoglobin nedir?
Hemoglobin kanda eritrositlerin (alyuvar, kırmızı kan hücresi) içerisinde bulunan ve oksijen il ekarbondioksiti taşımayı sağlayan moleküldür. Yapısında demir bulunur, bu nedenle demir eksikliğinde hemoglobin sentezi azalır dolayısıyla kansızlık (anemi) gelişir.

Normal değeri:
Erişkin erkeklerde  %14-18 gram
Erişkin kadınlarda  %12-16 gram
Çocuklarda normal değerler erişkinlerden farklıdır.

HGB (Hb) YÜKSEKLİĞİ NEDENLERİ
- Polisitemia vere
- Bazı kalp hastalıkları
- Kronik akciğer hastalıkları
- Su kaybettiren hastalıklar, dehidrastasyon
- Yüksek rakımlı bölgelerde yaşamak
- Sİgara kullanmak

HGB (Hb) DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ
- Anemi (kansızlık) durumları
- Aşırı derecede sıvı yüklenmesi

HCT (HEMATOKRİT)

HCT (hematokrit) nedir?
Hematokrit kantaki eritrosit sayısının (RBC) kanın tüm hacmine oranıdır.

Anemi (kansızlık) ve polisitemi gibi hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır. Tam kan sayımı (hemogram) tahlilinde en sık değerlendirilen parametrelerden birisidir.

RBC (milyon) x 9 = yaklaşık HCT değerini verir.
HGB x 3 = yaklaşık HCT değerini verir.

Kan tahlilinde HCT normal değerleri:
Erişkin erkeklerde  %42-52
Erişkin kadınlarda  %37-47

HCT YÜKSEKLİĞİ NEDENLERİ
- Polisitemia vera
- Aşırı dehidratasyon (su kaybı)
- Eritrositoz
- Myeloproliferatif hastalıklar
- Eritropoetin tedavisi alanlar
- Steroid tedavisi alanlar
- Yükseklerde yaşayanlar
- Uzun süredir sigara içenler
- Kronik akciğer hastalıkları
- Konjenital kalp hastalıkları
- Eritropoetin salgılayan tümörler

HCT DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ
- Anemi (kansızlık)
- Demir, folik asit, B12 vitamini eksikliği gibi beslenme bozuklukları
- Myeloproliferatif hastalıklar
- Lösemi
- Lenfoma
- Aplastik anemi

MCV

MCV (ORTALAMA ERİTROSİT VOLÜMÜ) DEĞERİ NEDİR?
MCV tam kan sayımında (hemogram) değerlendirilen parametrelerden birisidir. Mean corpuscular volume (ortalama eritrorit hacmi) kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Kırmızı kan hücrelerinin yani eritrositlerin ortalama hacimlerini gösterir. Bazı hastalıklarda eritrosit hücreleri normalden küçük veya büyük olabilmektedir, bu konuda fikir verir. Eritrositlerin normalden büyük olmasına makrositoz denir, normalden küçük olmasına mikrositoz denir.

Normal değeri:
MCV normal değer aralığı: 80-100 µ3 (80-100 fL

MCV hesaplama formulü: 
MCV (fL) = 10 x HCT(%) ÷ RBC (Milyon/µL)


MCV YÜKSEKLİĞİ NEDENLERİ
- Megaloblastik anemi (B12 VE folat eksikliği)
- Kronik amfizem, kronik bronşit gibi akciğer hastalıkları
- Hipotiroidizm
- Bazı karaciğer hastalıkları
- Ağır alkolizm
- Myelodisplastik sendrom

Bu hastalıklarda kırmızı kan hücreleri yani eritrositler normalden büyüktür.


MCV DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ
MCV (ortalama eritrosit hacmi) hangi hastalıklarda düşük olur?
- Demir eksikliği anemisi
- İdiopatik hipokrom anemi
- Talasemi
- Kronik hastalık anemileri
- Myelodisplastik sendrom

Bu hastalıklarda kırmızı kan hücreleri yani ertirositler normalden daha küçük olarak izlenirler.

MCHC

MCHC NEDİR?
MCHC = ORTALAMA ERİTROSİT HEMOGLOBİN KONSANTRASYONU
MCHC = Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration

MCHC eritrositlerdeki (kırmızı kan hücrelerindeki) hemoglobin konsantrasyonunu ifade eder.  Hemoglobinin hemotokrite bölünerek orantılanması formulüyle hesaplanır. Yani MCHC= (100 x Hb) / Htc

Normal değeri:
MCHC normal değer aralığı erişkin insan için yaklaşık 31-37 gram/dL'dir.


MCHC YÜKSEKLİĞİ NEDENLERİ 
Aşağıdaki hallerde MCHC yani ortalama eritrosit (kırmızı kan hücresi) hemoglobin konsantrasyonu azalabilir.

MCHC neden yükselir? 
- İshal, kusma gibi vücuttan aşırı sıvı kaybına (dehidratasyona) neden olan durumlar
- Siferositoz
- Şiddetli lipemi durumları


MCHC DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ
Aşağıdaki hallerde MCHC yani ortalama eritrosit (kırmızı kan hücresi) hemoglobin konsantrasyonu artabilir.

MCHC neden düşük olabilir:
- Demir eksikliği anemileri
- Kronik hastalık anemileri
- Vücuda aşırı sıvı yüklenmesi
- Hamilelik (kanda sıvı oranı artar) 

PLT (PLATELET, TROMBOSİT)

PLT nedir?
Plateletler kan hücrelerinden birisidir, diğer adı trombosittir, tahlil sonuçlarında PLT şeklinde kısaltılır. Kandaki görevi pıhtılaşmayı sağlamaktır. Çapları 1.5-3.0 μm arasında değişir. Kırmızı kan hücreleri gibi plateletler de çekirdeksiz hücrelerdir ve disk şeklindedir.

Trombositler (plateletler) kemik iliğinde üretilerek kan dolaşımına geçerler. 

Normal değeri:
Erişkinde 150.000-400.000 /mm3
Trombositlerin kanda sayısının normalden az olmasına trombositopeni, normalden fazla olmasına trombositoz denir.

MPV: Mean Platelet Volume : Plateletlerin ortalama büyüklüğünü ifade eder.
PDW: Platelet Distrubition Width : Plateletlerin büyüklük farklarını (dağılım genişliğini) ifade eder.


PLATELET (TROMBOSİT) DÜŞÜKLÜĞÜ
Platelet sayısının normalden az olmasına trombositopeni denir.

PLT düşüklüğü nedenleri:
- İdiopatik trombositopenik purpura
- Trombotik trombositopenik purpura
- Hemolitik üremik sendrom
- Herediter trombositopeni
- Heparin gibi bazı ilaçlara bağlı oluşan trombositopeni
- Gaucher hastalığı
- Aplastik anemi
- Septisemi
- Tifo
- SLE
- B12 vitamini veya folik asit eksikliği
- Sepsis
- Hipertroidi
- Alkolizm
- Lösemi
- Aplastik anemi
- Gebelik ile ilgili bazı komplikasyonlar (Aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır.)


PLATELET (TROMBOSİT) YÜKSEKLİĞİ
Plateletlerin sayısının normalden fazla olmasına trombositoz denir.

PLT yüksekliği nedenleri:
- Myeloproliferatif hastalıklar
- Hodkin hastalığı
- Femur boynu kırığı gibi kemik kırıkları
- Bazı cerrahi girişimlerden sonra
- Reaktif trombositoz (kanama, demir eksikliği)

RETİKÜLOSİT (RET)

Retikülosit (RET) nedir?
Retikülosit (kısaca RET şeklinde yazılır genellikle tahlil sonuçlarında) eritrositleri oluşturacak olan genç hücrelerdir. Bu hücreler kemik iliğinde üretilir ve kana geçtikten sonra 1-2 gün içerisinde eritrositlere dönüşürler. Bu nedenle retikülositler hem kemik iliğinde hemde periferik kanda bulunurlar.

Olgun eritrositlerin ana hücreleri pronormoblastlar kemik iliğinde meydana gelirler ve olgunlaşırken bazofilik normoblastları, sonra polikromatik normoblastları, ortokromatik normoblastları, son olarak retikülositleri meydana getirirler.

Normal değeri:
Retikülosit sayısı normalde eritrosit sayısının %0,5-1,5 'i kadardır.
Retikülositler çekirdeksiz hücrelerdir.

Retikülosit artması: 
Kanda retikülosit sayısının artması kemik iliğinde eritrosit üretiminin arttırılmaya çalışıldığını gösterir. Örneğim vücut dışına bir kanama gerçekleştiğinde kaybedilen kan ve eritrositi yerine koymak için kemik iliğinde retikülosit üretimi artar. Kanda eritrosit seviyesi normale gelene kadar retikülosit yüksek olarak izlenir.
Bunun dışında retikülositlerina rttığı durumlar: Hemolitik anemi, hipoksi, demir, b12, folat tedavisi.

Retikülosit düşüklüğü:
- Aplastik anemi
- Myelofibroz
- Kronik hastalıklar
- Böbrek hastalıkları (eritropoetin eksikliği)
- Demir eksikliği anemisi
- Megaloblastik anemi
- B12 ve folat eksikliği